دولت مرابطون در مراکش

دولت مرابطون در 1040م در سنگال و جنوب مراکش تأسیس شد و تا 1147م پابرجا بود. پایتخت مرابطون از 1040 تا 1062م در اقمات بود و سپس به شهر مراکش منتقل شد. مساحت قلمرو مرابطون سه میلیون و سیصد هزار کیلومتر مربع بود و شامل کشورهای امروزی اسپانیا، پرتغال، الجزایر، مراکش، مالی، موریتانی، سنگال و صحرای غربی می شد.

1.       عبدالله بن یاسین 1040 تا 1059م. او به همراه یحیی بن عمر لمتونی نهضت مرابطون را بنیان گذاشت. آنها در 1054م شهر سجلماسه و در 1055م شهر اوداغوست را متصرف شدند. یحیی در 1056م در جنگی کشته شد و برادرش ابوبکر بن عمر رهبری نظامی مرابطون را عهده دار شد. در 1058م به حکومت برغواته در غرب مراکش پایان دادند. برغواته از 744م در سواحل اقیانوس اطلس فرمان می راندند. عبدالله بن یاسین که رهبری دینی مرابطون  را بر عهده داشت، در 7 ژوئیه 1059م در شمال غرب مراکش کشته شد.

2.       . یحیی بن عمر لمتونی 1050 تا آوریل 1056م

3.       . ابوبکر بن عمر لمتونی آوریل 1056 تا نوامبر 1087م. او در 1070م شهر فاس را گرفت و از 1072م تنها بر بخشی از جنوب قلمرو مرابطون فرمان می راند. در 1066م دولت بنو یفرن در الجزایر را برانداخت. بنو یفرن حدود یک سده پیش به قدرت رسیده بودند و از 1014م بر روندا در اسپانیا هم حکومت داشتند. در 1076م به امپراتوری غنا در گائو حمله کرد. ابوبکر در جنوب موریتانی یا شمال سنگال کشته شد.

4.       . یوسف بن تاشفین 1061 تا 3 سپتامبر 1106م. او در 1062م شهر مراکش را ساخت و پایتخت مرابطون به آنجا منتقل شد. در 1080م دولت تلمسان را که در الجزایر کنونی بود، برانداخت. در 1086م به اندلس لشکر کشید و در 23 اکتبر در نبرد ساگرازاس (زلاقه) آلفونسو ششم، شاه لئون و کاستیل را شکست داد. از سپاه 50 هزار نفری مسیحیان تنها آلفونسو و 9 تن دیگر زنده ماندند. در 25 مارس 1091م شهر قرطبه در اسپانیا را تصرف کرد. در سپتامبر 1091م شهر غرناطه تصرف شد و دولت بنو زیری که از 1012م در آنجا فرمان می راند، سقوط کرد. در 2 سپتامبر 1091م شهر اشبیلیه گشوده شد و دولت بنو عبّاد که از 1023م فرمان می راند، سقوط کرد. یوسف بن تاشفین در 13 مارس 1092م توانست بطلیوس یا بداخوس را نیز فتح کند و به حکومت 70 ساله بنی افتص  پایان دهد. شهر والنسیا که در 1094م توسط السید اشغال شده بود، در ژوئن 1102م توسط مرابطون آزاد شد. یوسف بن تاشفین در 3 سپتامبر 1106م در 88 سالگی درگذشت.

5.       . علی بن یوسف 1106 تا 26 ژانویه 1143م. در 29 می 1108م نیروهای کاستیل را در نبرد اوکلس شکست داد. مردم قرطبه در 14 مارس 1120م بر علیه حاکم دست نشانده مرابطون قیام کردند که در 1121م توسط علی بن یوسف سرکوب شدند. مرابطون در 25 ژوئیه 1139م در جنگ اوریکه در جنوب پرتغال از آلفونسو هنریکس (شاه پرتغال) شکست خوردند. علی بن یوسف در 59 سالگی درگذشت.

6.       . تاشفین بن علی 1143 تا 23 مارس 1145م. او در جنگ با عبدالمؤمن، رهبر موحدون، کشته شد.

7.       . ابراهیم بن تاشفین 1145 تا تابستان 1146م او در جنگ با عبدالمؤمن کشته شد و شهر مراکش، پایتخت مرابطون، به تصرف موحدون درآمد.

8.       . اسحاق بن علی تابستان 1146 تا آوریل 1147م. او که خردسال بود، به دست موحدون کشته شد. والی مرابطون در اندلس که یحیی بن غانیه نام داشت، در دسامبر 1148م در غرناطه کشته شد.

دولت اغلبیان در تونس

دولت بنی اغلب در سال 800م در افریقیه یا تونس کنونی تأسیس شد و تا 909م پابرجا بود. پایتخت افریقیه شهر قیروان بود.

1.       ابراهیم بن اغلب تمیمی، 12 فوریه 800 تا اکتبر 812م، زاده 756م. او در نوامبر 797م از سوی هارون عباسی به امارت افریقیه منصوب شد. در سال 800م خلیفه هارون الرشید به افریقیه خودمختاری داد.

2.       عبدالله بن ابراهیم، 812 تا 29 ژوئن 817م

3.       زیادت الله بن ابراهیم، 817 تا 7 ژوئن 838م، زاده 788م. اغلبیان در 17 ژوئن 827م بیزانسیها را در سیسیل شکست دادند و پیشروی مسلمانان در این جزیره آغاز شد. در اوت 831م شهر پالرمو در سیسیل تصرف شد.

4.       سعد بن ابراهیم، 11 اوت 838 تا 20 فوریه 841م

5.       محمد بن سعد، 841 تا 10 می 856م. شهر مسینا در سیسیل در 843م به تصرف اغلبیان درآمد. 1100 نفر از مسلمانان در 846م به شهر رم یورش بردند. در 847م شهر باری در جنوب ایتالیا به دست مسلمانان افتاد که تا 871م در تصرف آنان باقی ماند. در 849م مسلمانان از نیروهای متحد اروپا در نزدیکی رم شکست خوردند.

6.       احمد بن محمد، 856 تا 28 دسامبر 863م

7.       . زیادت الله بن محمد، 863 تا 21 دسامبر 864م

8.       . محمد بن احمد، 864 تا 15 فوریه 875م. اغلبیان در 866م از لویی دوم، شاه آلمان، در جنوب ایتالیا شکست خوردند.

9.       . ابراهیم بن احمد، 875 تا مارس 902م، زاده 27 ژوئن 850م و درگذشته 24 اکتبر 902م. اغلبیان در 876م کامپانیای ایتالیا را غارت کردند. در 21 می 878م شهر سیراکوز در سیسیل، پس از 9 ماه محاصره، به تصرف اغلبیان درآمد. دیر مونته کاسینو در 884م توسط مسلمانان ویران شد. ناوگان بیزانس به فرماندهی امپراتور لئون ششم در سپتامبر 888م در نبرد میلازو از اغلبیان شکست خورد. از 17 سپتامبر 900م حکومت دو ساله عبدالله بن ابراهیم در سیسیل آغاز شد. بیزانسیها در 22 اوت 900م در تراپانی و در 8 سپتامبر 900م در نزدیکی پالرمو شکست خوردند. شهر رجیو در کالابریای ایتالیا در 10 ژوئن 901م توسط عبدالله تصرف شد. این شهر تا سال 956م در دست مسلمانان باقی ماند. ابراهیم در مارس 902م حکومت را به پسرش ابوالعباس عبدالله واگذار کرد. در 1 اوت 902م آخرین پایگاه بیزانسیها در سیسیل سقوط کرد و شهر تائورمینا به تصرف ابراهیم درآمد. ابراهیم دوم در جریان محاصره شهر کاسنزا در جنوب ایتالیا درگذشت.

10.   . عبدالله بن ابراهیم، مارس 902 تا 27 ژوئیه 903م. حکومت محمد در سیسیل از 20 می 903م آغاز شد. عبدالله به دست پسرش زیادت الله کشته شد.

11.   . زیادت الله بن عبدالله، 903 تا 21 مارس 909م، درگذشته 916م. جزیره مالت در 11 مارس 904م به دست مسلمانان افتاد. ابوعبدالله شیعی در سال 905م قیام خود را آغاز کرد که در سال 909م به تأسیس دولت فاطمی انجامید. زیادت الله پس از شکست خوردن از فاطمیان، به فلسطین گریخت.

دولت سلجوقی

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

/* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

دولت سلجوقی در 13 فروردین سال 417خ در نیشابور تأسیس شد. پایتخت آن در 421خ به شهر ری منتقل شد و 10 سال بعد به اصفهان رفت. در سال 497خ سلجوقیان به دو شاخه تقسیم شدند. شاخه شرقی به پایتختی مرو تا 536خ پابرجا بود. شاخه غربی که پایتخت آن در همدان بود، در 6 فروردین سال 573خ برچیده شد. وسعت قلمرو سلجوقیان در زمان پادشاهی ملکشاه به 3 میلیون و 900 هزار کیلومتر مربع رسید.

پادشاهان سلجوقی

1.       طغرل از 13 فروردین 417 تا 19 شهریور 442خ، زاده 374خ. او در 8 خرداد 419خ در نبرد دندانقان در نزدیکی مرو بر سلطان مسعود غزنوی چیره شد. در 427خ بیزانسیها را شکست داد. در 18 امرداد 431خ شهر اصفهان را گرفت و پایتخت را از ری به آنجا منتقل کرد. در 2 دی 434خ وارد شهر بغداد شد و به حکومت آل بویه پایان داد. گویند که برج طغرل در شهر ری، آرامگاه اوست.

2.       . آلپ ارسلان تا 9 آذر 451خ، زاده 6 بهمن 407خ. در امرداد 438خ داوود چغری بیگ برادر طغرل در 68 سالگی درگذشت و پسرش آلپ ارسلان جانشین او در حکومت خراسان شد. او خواجه نظام الملک توسی را در 21 آذر 442خ به وزارت برگزید و کمی بعد عمید الملک کندری را که وزیر طغرل بود، کشت. در 10 شهریور 450خ سپاه بیزانس را در ملازگرد ارمنستان شکست داد و امپراتور رومانوس دیوجانوس را دربند کرد. ملکشاه به دست یوسف خوارزمی که در یکی از جنگها دربند شده بود، کشته شد.

3.       . ملکشاه پسر آلپ ارسلان تا 4 آذر 471خ، زاده 434خ. قلمرو سلجوقی در زمان ملکشاه به بیشترین وسعت خود رسید. دولتهای کوچک که از سلجوقیان بودند نیز در زمان پادشاهی ملکشاه تأسیس شدند. سلجوقیان شام از 455 تا 496خ فرمان راندند. دولت سلجوقیان روم در آناتولی در 456خ تأسیس شد که تا 686خ پابرجا بود. سلجوقیان کرمان که در 420خ به دست قاوورد تأسیس شده بود تا 566خ دوام داشت. حکیم عمر خیام به فرمان جلال الدین ملکشاه، تقویم جلالی را در اسفند 457خ تدوین نمود. خواجه نظام الملک توسی در 28 مهر 471خ در نهاوند کشته شد.

4.       . محمود پسر ملکشاه تا 20 بهمن 472خ، زاده 466خ و درگذشته 26 آبان 473خ.

5.       . برکیارق پسر ملکشاه تا 8 دی 483خ، زاده 458خ. او با برادرش محمد که حاکم گنجه بود، شش بار جنگید و سرانجام در 482خ صلح برقرار شد.

6.       . محمد پسر ملکشاه تا 4 اردیبهشت 497خ، زاده 7 بهمن 460خ. او اداره امور خراسان را به برادرش سنجر واگذار کرد. پس از مرگ محمد، سنجر خود را سلطان نامید و شاخه شرقی سلجوقیان را در مرو تأسیس کرد که با مرگ خودش برچیده شد.

7.       . محمود دوم پسر محمد تا شهریور 510خ، زاده 483خ.

8.       . سنجر از 497 تا 21 اردیبهشت 536خ، زاده 12 آذر 463خ. در زمان پادشاهی او، دولت قراختائیان در شمال چین در 504خ به قدرت رسید و به فرارود و خراسان دست اندازی کرد. سنجر در 520خ در نبرد قطوان از آنان شکست خورد. آتسز هم که در 507خ به شاهی خوارزم رسیده بود، با سنجر در کشاکش بر سر تصاحب قلمرو بیشتر بود. در 532خ ترکان غز همه خراسان را به باد غارت دادند و سنجر دربند شد و سه سال در قفس آهنی به سر برد.

9.       . طغرل دوم پسر محمد از 510 تا اردیبهشت 513خ، زاده امرداد 488خ.

10.   . مسعود پسر محمد تا 17 مهر 531خ، زاده خرداد 488خ. در زمان پادشاهی او، اتابکان ادعای استقلال کردند. اتابکان آذربایجان از 516 تا 604خ، اتابکان فارس از 527 تا 666خ و اتابکان لر از 527 تا 803خ فرمان راندند.

11.   . محمد دوم پسر محمود دوم تا آذر 538خ، زاده 507خ.

12.   . سلیمان پسر محمد تا 28 اسفند 539خ، زاده 495خ. او در مهر 539خ به خاطر فساد اخلاقی توسط سپهسالار خود، گُردبازو زندانی شده بود.

13.   . ارسلان پسر طغرل دوم تا آذر 554خ، زاده 512خ

14.   . طغرل سوم پسر ارسلان تا 6 فروردین 573خ. او در جنگ با تکش خوارزمشاه در نزدیکی ری کشته شد.

تقویم تاریخ فروردین

مهمترین رویداد های فروردین ماه را در ادامه مطلب ببینید

ادامه نوشته

فریدون جنیدی، شاهنامه پژوه

فریدون جنیدی زاده 20 فروردین 1318 در کوهستان ریوند نیشابور است. در 1358 بنیاد نیشابور را تأسیس کرد و اکنون مدیر این بنیاد و مدیر نشر بلخ است.

جنیدی چندین سال است که در بنیاد نیشابور به صورت آزاد و رایگان به آموزش زبانهای اوستایی و پهلوی به دوستداران فرهنگ ایرانی سرگرم است. همچنین جلسات شاهنامه خوانی نیز در این بنیاد برگزار می شود.

فریدون جنیدی از 1358 تا 1388 به تصحیح شاهنامه پرداخته و به گفته خودش، ابیات افزوده را شناسایی کرده است. او در تمام آثارش کوشیده تا ایرانیان را برترین مردمان جهان نشان دهد. وی شاهنامه را تاریخ واقعی تمدن بشری و تمدن ایرانیان می داند. جنیدی در کتاب زندگی و مهاجرت آریاییان، سیر تحول زندگی انسان را بر پایه ابیات شاهنامه تبیین کرده است.

از آثار فریدون جنیدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.    زندگی و مهاجرت آریاییان بر پایه گفتارهای ایرانی

2.     نامه پهلوانی، خودآموز خط و زبان پهلوی ساسانی و اشکانی

3.     فرهنگ هزوارشهای پهلوی

4.     داستانهای رستم پهلوان (مجموعه 11 جلدی)

5.       زروان، سنجش زمان در ایران باستان

ي

دولت گوک ترکها

ترکان از سده ششم میلادی وارد صحنه سیاسی شمال آسیا شدند. برای آشنایی با دولت ترکان، ادامه مطلب را ببینید.

ادامه نوشته

زرتشت، پيامبر ايراني

حضرت زرتشت كه درود ايزد يكتا بر او باد در روز ششم فروردين چشم به جهان گشود و در يازدهم دي ماه در ۷۷ سالگي به دست تورانيان به شهادت رسيد.

بر اساس نوشته هاي ديني و ملي ايراني، زرتشت در حدود خوارزم چشم به جهان گشود. پادشاه آن سرزمين در هنگام تولد زرتشت، لهراسپ نام داشت كه پس از ۱۲۰ سال شاهي، تخت و تاج را به پسرش گشتاسپ واگذار كرد و خود در آتشكده بلخ گوشه گرفت

زرتشت چهل ساله بود كه به وخشوري )پيامبري( برگزيده شد و براي جلب حمايت گشتاسپ شاه رهسپار پايتخت )بلخ( گرديد. در آن هنگام سي سال از پادشاهي گشتاسپ سپري گشته بود. گشتاسپ و وزير او جاماسپ، پس از ديدن معجزات زرتشت به آيين او ايمان آوردند و آموزه هاي زرتشت با پشتيباني شاه و دربار در قلمرو حكومت گسترش يافت.

قلمرو شاهي گشتاسپ كه پايتخت آن شهر باستاني بلخ بود، شامل بخشهاي شمال شرقي خراسان كنوني و قسمتي از افغانستان مي شد. اين سرزمين همواره مورد يورش صحراگردان شمالي و شرقي بود كه توراني خوانده مي شدند. اسفنديار كه فرزند شاه بود، در جنگ با تورانيها به چندين پيروزي ارزشمند دست يافت. لهراسپ كه در آتشكده گوشه نشيني پيشه كرده بود، در يكي از يورشهاي تورانيها و در نبود گشتاسپ در بلخ، كشته شد.

زرتشت نيز در يورش تورانيها به بلخ به شهادت رسيد. او در هنگام مرگ ۷۷ سال داشت.

در مورد زمان زندگي زرتشت نظرات گوناگوني ارائه شده و هر يك از اين نظرات طرفداران و مخالفاني دارد. بر پايه پژوهشهاي زبان شناسي و مقايسه متن اوستا با متن وداها، سده هاي ۱۲ و ۱۱ پ.م را براي دوران زندگي زرتشت پيشنهاد داده اند.

بر پايه نوشته هاي پهلوي و سالنامه هاي شاهي، تولد زرتشت در سال ۱۱۰ از پادشاهي لهراسپ روي داده است. اگر سالهاي پادشاهي شاهان را تا آغاز شاهي اسكندر با هم جمع كنيم، فاصله ميان زاده شدن زرتشت و كشته شدن دارا ۲۹۸ سال مي شود. به اين شرح: باقي مانده شاهي لهراسپ ۱۰ سال. گشتاسپ ۱۲۰ سال. بهمن ۱۱۲ سال. هماي ۳۰ سال. داراب ۱۲ سال و دارا ۱۴ سال.

با توجه به اينكه كشته شدن دارا يا همان داريوش سوم هخامنشي در سال ۳۳۰ پ.م اتفاق افتاده است، زرتشت بايد در سال ۶۲۸ پ.م زاده شده باشد.

زرتشت چه در سده ۱۲ پ.م زيسته باشد چه در سده ششم پ.م، آدميان را به انديشه و گفتار و كردار نيك سفارش كرده است. روانش شاد.