دودمان شیا در چین
دودمان شیا در چین
این دودمان نیمه افسانه ای، نخستین دودمان فرمانروا در تاریخ سرزمین چین است که از سال 2030 تا سال 1601 پ.م پادشاهی داشت. گستردگی قلمرو این حکومت به حدود 450 هزار کیلومتر مربع می رسید و محدوده مرکزی آن شامل جنوب استان شانسی و غرب استان هنان می شد.
در سال 1959م یک محوطه باستانی در روستای ارلیتو در نزدیکی شهر یانشی (34 و 44 شمالی، 112 و 47 شرقی) پیدا شد که مربوط به سده نوزدهم پیش از میلاد می شود. این محوطه را می توان به دوران فرمانروایی دودمان شیا نسبت داد.
فهرست شاهان دودمان شیا:
1. یو از 2030 تا 1985 پ.م؛ تبار او با هفت میانجی به هوانگ تی یا امپراتور زرد می رسید. یو پایتخت را از سونگ (34 و 5 شمالی، 112 و 4 شرقی) به یانگ چنگ (34 و 27 شمالی، 113 و 2 شرقی) منتقل کرد. پایتخت یائو در تائوسی (35 و 53 شمالی، 111 و 30 شرقی) بود. پایتخت شون در شهر آنیی (در شهرستان شیا، 35 و 8 شمالی، 111 و 13 شرقی) بود. یو در سال 32 از فرمانروایی شون (2048 پ.م) به مقام فرماندهی کل ارتش امپراتور منصوب شده بود. مهمترین کاری که در روایات چینی به یو نسبت داده شده، مهار کردن طغیان رود زرد است. او در مدت 13 سال، با کندن آبراه های بسیار، آبهای سرریز رود را مهار نموده و به سوی دریا هدایت کرد.
2. چی پسر یو تا 1975 پ.م؛
3. تای کانگ پسر چی تا 1946 پ.م؛ او پایتخت را به ژنسون یا همان لویانگ (34 و 40 شمالی، 112 و 27 شرقی) منتقل کرد.
4. ژونگ کانگ برادر تای کانگ تا 1933 پ.م؛ بر پایه روایات چینی، یک خورشید گرفتگی در نهمین ماه از پنجمین سال فرمانروایی ژونگ کانگ روی داد. نزدیکترین خورشید گرفتگی به زمان فرمانروایی ژونگ کانگ، که در پایتخت آن روز دودمان شیا نیز قابل مشاهده بوده باشد، در 26 اکتبر 1961 پ.م روی داده است. اگر آغاز پادشاهی دودمان شیا را 20 سال عقب ببریم، این خورشید گرفتگی در پنجمین سال فرمانروایی ژونگ کانگ قرار می گیرد.
5. شیانگ پسر ژونگ کانگ تا 1905 پ.م؛ او پایتخت را به شانگچیو (34 و 25 شمالی، 115 و 39 شرقی) منتقل کرد. در سالهای پایانی فرمانروایی شیانگ، سرداری به نام هانژو طغیان کرد و شاه به دست جیائو پسر هانژو کشته شد. جیائو در جنگ با شاه تازه کشته شد و هانژو نیز خودکشی کرد.
6. شائو کانگ پسر شیانگ تا 1884 پ.م؛ او چند ماه پس از کشته شدن پدرش زاده شد.
7. ژو پسر شائو کانگ تا 1867 پ.م؛ او در پنجمین سال فرمانروایی خود، پایتخت را از یوان (جی یوان کنونی: 35 و 5 شمالی، 112 و 35 شرقی) به لائوچیو (کایفنگ کنونی: 34 و 48 شمالی، 114 و 18 شرقی) منتقل کرد.
8. هوای پسر ژو تا 1841 پ.م؛
9. مانگ پسر هوای تا 1823 پ.م؛ در سالهای پایانی فرمانروایی او، مرکز امیرنشین شانگ از شهر شانگچیو به یین (36 و 8 شمالی، 114 و 18 شرقی) منتقل شد.
10. شیه پسر مانگ تا 1807 پ.م؛
11. بو جیانگ پسر شیه تا 1748 پ.م؛ او تخت پادشاهی را به برادرش واگذاشت و 10 سال پس از آن (1738 پ.م) درگذشت.
12. جیونگ برادر بو جیانگ تا 1727 پ.م؛
13. جین پسر جیونگ تا 1706 پ.م؛
14. کونگ جیا پسر بو جیانگ تا 1675 پ.م؛
15. گائو پسر کونگ جیا تا 1664 پ.م؛
16. فا پسر گائو تا 1653 پ.م؛ در هفتمین سال فرمانروایی او، زمین لرزه ای در نزدیکی کوه تای (36 و 15 شمالی، 117 و 6 شرقی) روی داد. این نخستین گزارش از یک زمین لرزه در تاریخ است.
17. جیه پسر فا تا 1601 پ.م؛ در روایات چینی آمده است که: جیه پادشاهی ستمگر و خوشگذران بود و به مردم سرزمینش توجهی نداشت؛ از این رو در دوران پادشاهی او، زمستانها گرم و تابستانها سرد بود. در یک سال در نخستین ماه تابستان برف بارید و هوا سرد و تاریک شد. پژوهشگران این پدیده را با زمستان آتشفشانی در پیوند دانسته اند. انفجار آتشفشان ترا در مدیترانه که در سال 1628 پ.م روی داد و موجب نابودی تمدن مینوان در جزیره کرت (همان آتلانتیس گمشده) گردید؛ به اندازه ای شدید بود که خاکستر تولید شده در سراسر جو کره زمین پراکنده شد و چندین روز مانع رسیدن نور و گرمای خورشید به سطح زمین گردید.
امیرنشین شانگ که زیر فرمان شخصی به نام تانگ اداره می شد، در سال 1627 پ.م بر ضد دودمان شیا طغیان نمود. در سالهای بعد نیز امیرنشینهای دیگر به شانگ پیوستند و مردم هم که از دودمان شیا و شاه جیه دل خوشی نداشتند، به دفاع از پادشاه بر نخاستند. سرانجام نبرد مینگ تیائو میان شیا و شانگ درگرفت و جیه شکست خورد و تبعید شد. بدین ترتیب، دودمان شیا برچیده شد و دودمان شانگ بر سرزمین چین فرمانروایی یافت که تا سال 1046 پ.م نیز پابرجا بود.
بازماندگان خاندان شیا، امیرنشین چی را تشکیل دادند که از سده شانزدهم تا سال 445 پ.م فرمانروایی داشت. مرکز این حکومت، شهرستان کنونی چی (34 و 30 شمالی، 114 و 45 شرقی) در استان هنان بود.