اقلیم هشتم

رويدادهاي تاريخي ارديبهشت ماه   21 آوريل 753 پ.م: بناي شهر رم به دست رُمولوس 21 آوريل 264 پ.م: آغاز نخستين جنگ پونيك ميان روم و كارتاژ، كه تا سال 241 پ.م به درازا كشيد. 21 آوريل 43 پ.م: شكست آنتونیوس از قاتلان سزار، در نبرد موتینا (مودنا)؛ آنتونيوس به فرانسه رفت و به لپيدوس پيوست. 21 آوريل 234م: درگذشت شيان، آخرين امپراتور هان در چين، در 53 سالگي؛ او از 189 تا 220م سلطنت داشت. 21 آوريل 359م: آغاز جنگ ايران و روم كه تا 363م ادامه داشت و با پيروزي ايران پايان يافت. 21 آوريل 829م: اگبرت سوم (شاه وسکس) توانست بر تمام انگلستان دست یابد. او در 802م شاه وسکس شده بود و تا 839م فرمان راند. 21 آوريل 1142م: درگذشت پيير آبلار، كشيش و فيلسوف فرانسوي، در 63 سالگي در دير سن مارسل در نزديكي شالون؛ او دانشگاه پاريس را در 1110 تأسيس كرد. آبلار در 1117 عروسي كرد و دو سال بعد در يك حمله، اخته شد. او در 1121 در سواسون و در 1140 در سانس محكوم شد زيرا گفته بود كه قاتلان مسيح گناهكار نيستند چون بر اساس وجدان خويش عمل كرده اند. 1 ارديبهشت 637خ: آغاز نگارش كتاب «گلستان» توسط مصلح الدين سعدي شيرازي، شاعر و اديب ايراني؛ سعدي اين كتاب را در كمتر از سه ماه نوشت و به سعد بن ابوبكر بن سعد بن زنگي (اتابك فارس) پيشكش كرد. 21 آوريل 1509م: درگذشت هنري هفتم، شاه انگلستان، در 52 سالگي، پس از 24 سال پادشاهي؛ هنري هشتم جانشين پدرش شد و تا 1547م فرمان راند. 21 آوريل 1585م: تولد كاردينال ريشيليو (ژان آرمان دوپلسيس)، صدر اعظم فرانسه، در پاريس؛ او در 1642م درگذشت. 1 ارديبهشت 1088خ: اعلام استقلال میر ویس (حاکم قندهار) از دولت صفوی 1 ارديبهشت 1242خ: آغاز تبليغ آيين بهايي توسط بهاءالله 21 آوريل 1864م: تولد ماكس وبر، جامعه شناس آلماني؛ او در ژوئن 1920 درگذشت. «اخلاق پروتستان و روحيه سرمايه داري» و «شهر در گذر زمان» از آثار وبر است. 21 آوريل 1870م: تولد لنين، رهبر انقلاب روسيه، در سيمبيرسك؛ او در نوامبر 1917 به قدرت رسيد و در ژانويه 1924 درگذشت. 21 آوريل 1926م: تولد اليزابت دوم، ملكه انگلستان؛ او در فوريه 1952 به سلطنت رسيد. 1 ارديبهشت 1305خ: تخريب آرامگاه امامان شيعه در شهر مدينه، توسط وهابيها؛ آرامگاه امام حسن مجتبا، امام زين العابدين، امام باقر و امام صادق عليهم السلام و همچنين آرامگاه والدين پيامبر اسلام و عباس عموي پيامبر، در اين روز ويران گرديد. 1 ارديبهشت 1330خ: درگذشت محمدتقي بهار (ملك الشعرا)، شاعر و روزنامه نگار و سياستمدار ايراني، در 65 سالگي در تهران؛ «ديوان اشعار»، «سبك شناسي نثر فارسي» در سه جلد، «تاريخ احزاب سياسي» از آثار اوست. 1 ارديبهشت 1359خ: درگذشت سهراب سپهري، شاعر و نقاش ايراني، در 52 سالگي 22 آوريل 238م: آغاز امپراتوري مشترك پوپيينوس و بالبينوس و گورديانوس سوم در روم كه سه ماه ادامه داشت و سپس گورديانوس به تنهايي تا 244م فرمان راند. 2 ارديبهشت 387خ: درگذشت ابوالقاسم مجريطي، اخترشناس مسلمان اندلسي 2 ارديبهشت 754خ: درگذشت قطب الدين ابوجعفر محمد وراميني رازي، فقيه و متكلم ايراني، در دمشق 22 آوريل 1724م: تولد امانوئل كانت، فيلسوف آلماني، در كونيكسبرگ؛ او در 1804 درگذشت. 2 ارديبهشت 1104خ: كشته شدن محمود افغان، شاه ايران، در 27 سالگي در اصفهان، پس از سه سال پادشاهي؛ اشرف، كه پسرعمويش را كشته بود، در 17 ارديبهشت جانشين او شد و 7 سال فرمان راند. 2 ارديبهشت 1338خ: تولد قيصر امينپور، شاعر ايراني، در گوتوند دزفول؛ او در 1386 درگذشت. 22 آوريل 1986م: درگذشت ميرچا الياده، اسطوره شناس اهل روماني، در 79 سالگي؛ «اسطوره بازگشت» از آثار اوست. 23 آوريل 478 پ.م: تشكيل اتحاديه دلوس بر ضد ايران، در يونان؛ دلوس نام جزيره اي در يونان است كه طلا و نقره گردآوري شده توسط اتحاديه، در آنجا نگهداري مي شد. اين خزانه در سال 454 پ.م به آتن منتقل شد و آتن به پايتخت سياسي يونان تبديل شد. 23 آوريل 599م: شكست يوهل ايكنال (ملكه پالنكه) از اونه چان (شاه كالاكمول) در مكزيك؛ هر دو اينها از ماياها بودند كه در مكزيك و گواتمالا زندگي مي-كردند. 23 آوريل 711م: درگذشت شيلدبر سوم، شاه فرانكها، در 28 سالگي، پس از 16 سال پادشاهي؛ داگوبر سوم جانشين پدرش شد و تا 715م فرمان راند. 3 ارديبهشت 248خ: تصرف شيراز به دست يعقوب ليث صفاري، فرمانرواي سيستان 23 آوريل 871م: درگذشت اتلرد، شاه وسکس انگلستان، در 34 سالگی، پس از 6 سال پادشاهي؛ آلفرد جانشین او شد و تا 899م فرمان راند. 23 آوريل 1014م: كشته شدن برايان برو، شاه ايرلند، در نبرد كلونتارف، در 73 سالگي، پس از 38 سال پادشاهي؛ او بر وايكينگها پيروز شده بود ولي در چادرش به قتل رسيد. 23 آوريل 1016م: درگذشت اتلرد دوم (کندذهن)، شاه انگلستان، در 48 سالگی، پس از 38 سال پادشاهي؛ ادموند دوم جانشين او شد و 7 ماه فرمان راند. 3 ارديبهشت 900خ: درگذشت فضل الله روزبهان خنجي، كاتب و مورخ سلطان يعقوب آق قيونلو، در بخارا؛ او از ترس صفويان به دربار ازبكان گريخته بود. «تاريخ عالم آراي اميني»، «ميهمان نامه بخارا»، «سلوك الملوك» و «ابطال الباطل» از آثار روزبهان است. 23 آوريل 1564م: تولد ويليام شكسپير، نمايشنامه نويس انگليسي، در استراتفورد؛ او در همين روز هم در 1616م درگذشت كه به تقويم گرگوري برابر سوم ماه مي  بود. 23 آوريل 1616م: درگذشت ميگوئل دو سروانتس، نويسنده اسپانيايي، در 69 سالگي؛ او از 1575 تا 1580 در الجزاير زنداني بود. «گالاتا» و «دون كيشوت» از آثار سروانتس است. 3 ارديبهشت 1001خ: آزادسازي جزيره هرمز توسط ايرانيان، به فرماندهي امامقلي خان، پس از 73 روز محاصره؛ پرتغاليها 106 سال قبل اين جزيره را در خليج فارس اشغال كرده بودند. 24 آوريل 1479 پ.م: آغاز پادشاهي 54 ساله توتمس سوم در مصر؛ ملكه هاتشِپسوت تا 1458 پ.م نايب السلطنه بود. 24 آوريل 1184 پ.م: تصرف و ويران شدن شهر تروا در آسياي صغير،  به دست يونانيان، پس از 9 سال محاصره؛ بر اساس محاسبات اراتوستن، این رویداد در 11 ژوئن بوده است. 24 آوريل 502م: سقوط دولت چئی در جنوب چین، پس از 23 سال حکومت 24 آوريل 549م: كشته شدن وو (شيائو يان)، شاه ليانگ در جنوب چين، در 85 سالگي، پس از 47 سال پادشاهي؛ شيائو گانگ جانشين او شد و دو سال فرمان راند. 4 ارديبهشت 59خ: درگذشت معاويه بن ابوسفيان، نخستين خليفه اموي، در 78 سالگي در دمشق، پس از 19 سال خلافت؛ يزيد جانشين پدرش شد و سه سال فرمان راند. 4 ارديبهشت 279خ: دربند شدن عمرو ليث صفاري (فرمانرواي سيستان)،  به دست اسماعيل ساماني (فرمانرواي فرارود)، در نزديكي بلخ؛ عمرو در 258خ جانشين برادرش يعقوب شده بود. 4 ارديبهشت 281خ: كشته شدن عمرو ليث صفاري، فرمانرواي پيشين سيستان، در زندان بغداد 4 ارديبهشت 497خ: درگذشت سلطان محمد سلجوقي، شاه ايران، در 36 سالگي، پس از 13 سال پادشاهي؛ سلجوقيان به دو شاخه شرقي و غربي تقسيم شدند. شاخه شرقي در 536خ و شاخه غربي در 573خ برچيده شد. 24 آوريل 1271م: آغاز سفر 20 ساله ماركو پولو، جهانگرد ونيزي، به آسيا؛ او خاطرات سفرش را در كتاب «عجايب» گرد آورد. 24 آوريل 1512م: بركنار شدن بايزيد دوم، سلطان عثماني، پس از 31 سال سلطنت؛ سليم جانشين پدرش شد و تا 1520م فرمان راند. 4 ارديبهشت 1039خ: درگذشت علامه ملا محمدتقي مجلسي، فقيه ايراني، در 65 سالگي؛ او پدر علامه محمدباقر مجلسي، نويسنده «بحار الانوار»، بود. 4 ارديبهشت 1319خ: تولد صادق ملك شهميرزادي، باستان شناس و انسان شناس ايراني؛ «واژه نامه باستان شناسي»، «خانه هاي ايراني» و «نقره سازان سيَلك» از آثار اوست. 4 ارديبهشت 1319خ: آغاز فعاليت نخستين فرستنده راديويي در تهران 25 آوريل 404 پ.م: پايان جنگهاي پلوپونزی بین آتن و اسپارت، پس از 27 سال، با پیروزی اسپارت 25 آوريل 68م: درگذشت قديس ماركوس در اسكندريه؛ او پايه گذار مسيحيت در آفريقا بود و از سال 43م بطریق اسکندریه بود. آنیانوس جانشین او شد و در سال 82م درگذشت. 5 ارديبهشت 236خ: تولد معتضد، خليفه عباسي؛ او در 271خ به خلافت رسيد و در 281خ درگذشت. 25 آوريل 1214م: تولد لويي نهم، شاه فرانسه؛ او در 1226 به شاهي رسيد و در 1270م درگذشت. 25 آوريل 1491م: آغاز محاصره غرناطه (گرانادا) توسط فرديناند و ايزابل, فرمانروايان اسپانيا؛ اين محاصره 7 ماه ادامه داشت و سرانجام شهر به تصرف مسيحيان درآمد. 25 آوريل 1599م: تولد اليور كراموِل، سياستمدار انگليسي، در هانتينگتون؛ او در 1649 به قدرت رسيد و در 1658م درگذشت. 25 آوريل 1874م: تولد گولييِلمو ماركوني، فيزيكدان ايتاليايي و سازنده دستگاه راديو، در بولونيا؛ او در ژوئن 1896 آنتن دريافت كننده امواج را ساخت و در دسامبر 1901 نيز دستگاه راديو را تكميل كرد. ماركوني در ژوئيه 1937 درگذشت. 26 آوريل 121م: تولد ماركوس اورليوس، امپراتور روم، در تپه كوليوس در رم؛ او در 161م به سلطنت رسيد و در 180م درگذشت. 6 ارديبهشت 125خ: كشته شدن حارث بن سريج به دست جديع كرماني؛ كرماني در فروردين 124خ با حارث متحد شده بود تا والي خراسان (نصر بن سيار) را شكست بدهند. شهر مرو در دست كرماني بود. 6 ارديبهشت 411خ: درگذشت آلتونتاش، حاكم خوارزم، پس از 15 سال حكومت؛ او دست نشانده سلطان محمود غزنوي بود. هارون از سوي سلطان مسعود جانشين پدرش شد و در 3 ارديبهشت 414خ كشته شد. 6 ارديبهشت 639خ: درگذشت مظفرالدين ابوبكر بن سعد بن زنگي، اتابك سلغري فارس، در شيراز، پس از 34 سال حكومت؛ سعدي كتاب بوستان را به نام او نوشت. سعد بن ابوبكر نيز 12 روز پس از مرگ پدرش درگذشت. 26 آوريل 1711م: تولد ديويد هيوم، فيلسوف اسكاتلندي، در ادينبورگ؛ او در 1776 درگذشت. 26 آوريل 1815م: درگذشت كارستن نيبور، جهانگرد آلماني، در 82 سالگي؛ او در زمان پادشاهي كريمخان زند از ايران ديدن كرد. 6 ارديبهشت 1206خ: تولد نادر ميرزا صاحب اختيار، مورخ ايراني، در تبريز؛ او نبيره فتحعلي شاه قاجار بود و در 27 آبان 1264خ درگذشت. «تاريخ و جغرافي دارالسلطنه تبريز» نوشته نادر ميرزا است. 6 ارديبهشت 1278خ: تولد تاج الملوك آيرملو، دومين همسر رضاخان و مادر آخرين شاه ايران؛ او در 16 سالگي با رضاخان ازدواج كرد و در 20 سالگي، محمدرضا را به دنيا آورد. 27 آوريل 619م (9 ارديبهشت 3-خ): درگذشت ابوطالب، عموي پيامبر اسلام و پدر حضرت علي عليه السلام، در 80 سالگي در مكه؛ با اين رويداد، پيامبر حامي اصلي خود را از دست داد و بيش از پيش مورد آزار مشركان قرار گرفت. 27 آوريل 630م (9 ارديبهشت 9خ): کشته شدن اردشیر سوم ساسانی، شاه ایران، در 9 سالگی، توسط شهربراز، پس از دو سال پادشاهي؛ شهربراز شاه شد و 43 روز فرمان راند. 27 آوريل 1231م: تأسيس دادگاه تفتيش عقايد به فرمان پاپ گرگور نهم؛ اين دادگاه در ژانويه 1808 برچيده شد. 27 آوريل 1257م (15 ارديبهشت 636خ): كشته شدن بانو شجرالدر، سياستمدار مصري؛ او آخرين حاكم ايوبي مصر بود كه در 14 مي 1250م به شاهي رسيد و يك ماه بعد با عزالدين آيبك ترك عروسي كرد. اين زن در 31 ژوئيه 1250م حكومت را به شوهرش واگذار كرد و بدين ترتيب دولت ايوبي جاي خود را به دولت مماليك داد. شجرالدر در 10 آوريل 1257م آيبك را كشت و 17 روز بعد به دست هواداران او كشته شد. 27 آوريل 1495م: تولد سليمان قانوني، سلطان عثماني؛ او در 1520م به سلطنت رسيد و در 1566م درگذشت. 27 آوريل 1521م: كشته شدن فرديناند ماژلان (فرنائو ماگاليائش)، دريانورد پرتغالي، در 51 سالگي در ماكتان فيليپين؛ او در سپتامبر 1519 سفر خود به دور دنيا را آغاز كرد. در نوامبر 1520 به تنگه ماژلان رسيد و با گذشتن از آن در ژانويه 1521 وارد اقيانوس آرام شد. در مارس از جزاير گوام گذشت و در 6 آوريل به فيليپين رسيد. ماژلان در جنگي محلي شركت داشت كه كشته شد. 7 ارديبهشت 1003خ: تولد شيخ حرّ عاملي (محمد بن حسن)، فقيه لبناني؛ او در 1072خ در ايران درگذشت. 27 آوريل 1791م: تولد ساموئل مورس، نقاش آمريكايي و سازنده دستگاه تلگراف؛ او در 1844 نخستين پيام تلگراف را ارسال كرد. مورس در 2 آوريل 1872 درگذشت. 28 آوريل 224م: كشته شدن اردوان چهارم اشكاني (شاه ايران) در جنگ با اردشير بابكان (فرماندار فارس)؛ اين نبرد در هرمزدگان (كنار رود جراحي و ميان بهبهان و شوشتر در خوزستان) روي داد. پادشاهي اشكانيان پس از 470 سال سقوط كرد و اردشير پادشاهي ساساني را تأسيس كرد كه تا 651م پابرجا بود. 8 ارديبهشت 3خ: تسليم شدن طايفه يهودي بني قَينُقاع، پس از دو هفته محاصره توسط پيامبر اسلام؛ آنها به علت نقض قرارداد همزيستي مسالمت آميز كه يك سال قبل با پيامبر امضا كرده بودند، از عربستان اخراج شدند و به شام رفتند. 28 آوريل 711م: رسيدن طارق بن زياد به ستونهاي هركول در جنوب اسپانيا؛ اين مكان بعدها به نام او، «تنگه جبل الطارق» خوانده شد. 28 آوريل 1400م: تولد يوهان گوتنبرگ، سازنده دستگاه چاپ، در شهر ماینس آلمان؛ او در 1452م نخستين كتاب را چاپ كرد. گوتنبرگ در 1468م درگذشت. 8 ارديبهشت 1300خ: تولد سيمين دانشور، نويسنده ايراني، در شيراز؛ «سووشون» و «جزيره سرگرداني» از آثار اوست. 28 آوريل 1945م: كشته شدن موسوليني، رهبر فاشيست ايتاليا، در 63 سالگي 29 آوريل 534م: تولد تاليسين، شاعر ويلزي؛ او در 599م درگذشت. 29 آوريل 571م (11 ارديبهشت 51-خ): تولد محمد بن عبدالله عليه السلام، پيامبر اسلام، در مكه؛ ايشان در 610م به پيامبري رسيد و در 632م درگذشت. 9 ارديبهشت 29خ: معاويه بن ابوسفيان، والي شام، ابوالاعور سلمي را به قبرس فرستاد تا پيمان صلح را با بيزانس امضا كند. 9 ارديبهشت 104خ: درگذشت طاووس يماني، محدث 29 آوريل 1091م: شکست پچنگها (قبيله اي از ترکان) از بیزانسیها در نبرد لِوونیون 9 ارديبهشت 1297خ: تولد دكتر محمد معين، اديب ايراني؛ او نخستين كسي بود كه دكتراي ادبيات فارسي را از دانشگاه تهران دريافت كرد. دكتر معين در 9 آذر 1345 دچار بيهوشي شد و پس از 5 سال اغما در 13 تير 1350 درگذشت. «فرهنگ لغات فارسي» در 6 جلد و «مزديسنا و ادب فارسي» از آثار دكتر معين است. 9 ارديبهشت 1307خ: در ترکیه قرار شد که الفباي لاتين جايگزين الفباي عربي شود. این تصمیم از 11 آبان اجرا گردید. 9 ارديبهشت 1370خ: درگذشت غلامحسين صديقي، جامعه شناس ايراني، در 87 سالگي؛ او دكتراي فلسفه و جامعه شناسي را از فرانسه دريافت كرد و عضو كمسيون ملي يونسكو شد. «جنبشهاي ديني ايران در قرون دوم و سوم هجري» و تصحيح آثار ابن سينا، از آثار صديقي است. 9 ارديبهشت 1378خ: درگذشت ذبيح الله صفا، محقق و اديب ايراني، در 88 سالگي در لوبك آلمان؛ «تاريخ ادبيات ايران» در پنج جلد، «تاريخ علوم عقلي در تمدن اسلامي»، «حماسه سرايي در ايران» و «مذاهب تشيع» از آثار اوست. 30 آوريل 65م: خودكشي لوكانوس، شاعر رومي، در 26 سالگي، به فرمان نرون؛ منظومه حماسي «فارساليا» از آثار اوست. 30 آوريل 311م: ماكسيمينوس، امپراتور روم شرقي، مسيحيت را به رسميت شناخت و به 8 سال آزار مسيحيان در روم شرقي پايان داده شد. 30 آوريل 313م: شكست ماكسيمينوس از ليكينيوس، در نبرد تزيرالوم در تراكيه (شمال يونان)؛ آنها در 308م خود را امپراتور بخش شرقي روم خوانده بودند. ماكسيمينوس 4 ماه بعد درگذشت ولي ليكينيوس تا 324م فرمان راند. 30 آوريل 502م: تأسيس دولت لیانگ جنوبی در چين که تا 557م پابرجا بود. پايه گذار اين دولت شيائو يان بود و تا 549م فرمان راند. 30 آوريل 619م (12 ارديبهشت 3-خ): درگذشت حضرت خديجه، همسر پيامبر اسلام، در 51 سالگي در مكه 10 ارديبهشت 301خ: اعدام ابوالقيس حسين بن منصور حلاج بيضاوي، صوفي و عارف ايراني، در 63 سالگي در بغداد، به دستور حامد بن عباس، وزير خليفه مقتدر عباسي؛ حلاج در 5 فروردين به ارتداد و كفرگويي محكوم شده بود. 10 ارديبهشت 817خ: كشته شدن قرا اسكندر قراقيونلو، حاكم عراق و آذربايجان، توسط پسرش، قباد، در قلعه آلنجق نخجوان، پس از 18 سال حكومت؛ جهانشاه نيز قباد را به قصاص خون برادرش كشت. جهانشاه تا 846خ فرمان راند. 10 ارديبهشت 1288خ: تولد محمدحسن رهي معيّري، شاعر ايراني، در تهران؛ او در 1347 درگذشت. 30 آوريل 1993م: ايجاد شبكه گسترده جهاني (اينترنت) مي 525 پ.م: نبرد پوليزيوم در مصر ميان، كمبوجيه، شاه ايران و احمس، شاه مصر؛ مصريها شكست خوردند و به ممفيس (پايتخت مصر) عقب نشستند. احمس چند روز بعد، پس از 44 سال پادشاهي، درگذشت و پسامتيك سوم جانشين او شد. مي 336 پ.م: كشته شدن ارشك هخامنشي، شاه ايران، به دست باگواس وزير، پس از دو سال پادشاهي؛ داريوش سوم جانشين او شد و 6 سال فرمان راند. داريوش سوم، باگواس وزير را بكشت. داريوش والي ارمنستان بود و چون شاه شد، اورونتس دوم در ارمنستان به قدرت رسيد و 5 سال حكومت كرد. مي 326 پ.م: شكست پوراوا يا پروس (شاه هندي) از اسكندر مقدوني، در کران چپ رود هيداسپس؛ 23 هزار تن در این جنگ کشته شدند. قلمرو پوراوا ميان دو رود جلوم (هيداسپس) و چناب (آكسينس) در پنجاب بود. مي 141 پ.م: تصرف شهر بابل به دست مهرداد يكم اشكاني، شاه ايران؛ او دو ماه بعد، شهر سلوكيه در كران رود دجله را نيز تصرف كرد. مي 20پ.م: بازگرداندن درفش روميان كه در دست ايران بود. اين درفش در سال 53پ.م به دست ايرانيان افتاده بود. فرهاد چهارم اشكاني با پافشاري همسر رومي خود (موزا) درفش را به روم پس داد. مي 148م: درگذشت بلاش سوم اشكاني، شاه ايران، پس از 20 سال پادشاهي؛ بلاش چهارم جانشين او شد و تا 191م فرمان راند. مي 633م: تصرف شهر حیره به دست مسلمانان (به رهبری خالد بن ولید) مي 651م: تصرف زرنگ، مركز ايالت سيستان، به دست ربيع بن زياد حارثي مي 698م: بركنار شدن حسّان بن نعمان غسّاني، والي شمال آفريقا، پس از 10 سال حكومت؛ موسا بن نصير لخمي جانشين او شد و تا 714م فرمان راند. حسان در 699م درگذشت. مي 1152م: حمله عبدالمؤمن مرابطي، حاكم مراكش، به شهر بجايه و سقوط دولت بني حمّاد در الجزاير؛ اين دولت در 1008م تأسيس شده بود. آخرين فرد از اين دودمان، يحيا بن عبدالعزيز بود كه در 1121م به قدرت رسيد و در 1192م درگذشت. مي 1238م: تأسيس دولت بني نصر يا بني احمر در غرناطه (گراناداي اسپانيا) كه تا 1492 پابرجا بود. اين دولت، آخرين حكومت اسلامي در اسپانيا بود. 1 مي 305م: كناره گيري ديوكلتيانوس، امپراتور روم، پس از 21 سال سلطنت؛ او گفته بود كه پس از 20 سال سلطنت، جاي خود را به وليعهدش (گالريوس) خواهد داد. ماكسيميانوس (امپراتور بخش غربي) هم جاي خود را به وليعهدش (كنستانتيوس) داد. گالريوس تا 311م و كنستانتيوس تا 306م فرمان راندند. امپراتوري روم از 306 تا 324م درگير جنگ داخلي بود. 1 مي 408م: درگذشت آركاديوس، امپراتور روم شرقي، در 31 سالگي، پس از 13 سال سلطنت؛ تئودوسيوس دوم جانشين پدرش شد و تا 450م فرمان راند. 11 ارديبهشت 6خ: اخراج طايفه يهودي بني قُرَيظه از مدينه؛ آنها در خلال محاصره مدينه توسط سپاه مشركان در جنگ خندق، قصد داشتند در تصرف مدينه به مشركان كمك برسانند. 11 ارديبهشت 202خ: درگذشت ابوعبدالله محمد بن عمر واقدي، محدث و مورخ مسلمان، در 75 سالگي؛ «المغازي»، «تاريخ الكبير»، «كتاب اخبار مكه»، «فتوحات شام»، «كتاب الجمل»، «مقتل الحسين» و «تاريخ الفقها» از آثار اوست. 11 ارديبهشت 267خ: تولد احمد بن محمد بن موسا رازی، مورخ و جغرافیدان ایرانی تبار، در اندلس؛ او در آبان 334خ درگذشت. 11 ارديبهشت 1216خ: انتشار نخستين نشريه در ايران، با نام «كاغذ اخبار»؛ اين نشريه به كوشش ميرزا صالح شيرازي، هر ماه يك بار چاپ مي شد و دو برگ بزرگ با چاپ سنگي بود. نسخه اي از اين نشريه در موزه بريتانيا هست. 11 ارديبهشت 1275خ: كشته شدن ناصرالدين شاه قاجار در زيارتگاه شهر ري، به دست ميرزا رضا كرماني، پس از 48 سال پادشاهي 1 مي 1945م: خودكشي آدولف هيتلر، صدر اعظم آلمان، در 56 سالگي، پس از 12 سال حکومت 2 مي 373م: درگذشت آتاناسيوس یکم، بطريق اسکندریه، در 75 سالگي، پس از 45 سال بطریقی؛ او در 9 مي 328م اسقف اسكندريه و در 8 ژوئن همان سال بطريق آنجا شد. او در شوراي نيقيه (325 م) تنظيم كننده بيانيه اي بود كه در آن، عيسا پسر خدا معرفي مي شد. 2 مي 907م: درگذشت بوريس یکم، شاه پيشين بلغارستان؛ او از 852 تا 888م فرمان راند و سپس راهب صومعه شد. 2 مي 1519م: درگذشت لئوناردو داوينچي، نقاش و پيكرتراش و معمار ايتاليايي، در 67 سالگي در آمبواز فرانسه 12 ارديبهشت 1021خ: درگذشت شاه صفي، شاه صفوي ايران، در 31 سالگي در كاشان، پس از 13 سال پادشاهي؛ در 26 ارديبهشت، عباس دوم جانشين پدرش شد و تا 1045خ فرمان راند. 12 ارديبهشت 1358خ: شهادت آيت الله مرتضي مطهري، فيلسوف و متفكر ايراني، در 59 سالگي در تهران، به دست گروه تروريستي فرقان 3 مي 738م: کشته شدن اواکساک لاجون، شاه کوپان در هندوراس، در جنگ با دولت کوئیریگو، پس از 43 سال پادشاهي؛ کاک جوپلاج چان کاویل جانشین او شد و تا 749م فرمان راند. 3 مي 762م: درگذشت شوان زونگ، امپراتور پیشین چین، در 77 سالگی؛ او از 712 تا 756م فرمان رانده بود. 13 ارديبهشت 213خ: وارد كردن محمد بن قاسم علوي به بغداد؛ او در خراسان بر عليه حكومت عباسي قيام كرده بود و دستگير شده بود. چندي بعد او از زندان گريخت و ناپديد شد. 13 ارديبهشت 609خ: شهادت فريدالدين عطار نيشابوري، شاعر و عارف ايراني، در 62 سالگي در نيشابور، به دست مغولان 13 ارديبهشت 712خ: اهالي خشمگين روستاي باشتين، در سبزوار خراسان، پنج مأمور مغول را كشتند و اين آغاز قيام سربداران بود. مأموران مغول خواهان چند نوجوان براي شاهد بازي بودند. 3 مي 1429م: آغاز قيام ژان دارك، دوشيزه 17 ساله فرانسوي، بر عليه سلطه انگلستان بر كشورش، در اورلئان؛ فرانسويها توانستند طي 5 روز بر انگليسيها غلبه كنند. ژان دارك دو سال بعد كشته شد. 13 ارديبهشت 1186خ: امضاي قرارداد فينكن اشتاين در لهستان، ميان ايران و فرانسه؛ مواد اين قرارداد به گونه اي تنظيم شده بود كه ناپلئون در هر زمان قادر بود از انجام آن سر باز زند. اين قرارداد 9 ماه بعد ملغا اعلام شد. 13 ارديبهشت 1233خ: درگذشت ميرزا حبيب الله قاآني شيرازي، شاعر ايراني، در 46 سالگي؛ «پريشان» از آثار اوست كه به شيوه گلستان سعدي است. 4 مي 374م: آغاز شاهي اسپرتروِر در تئوتي هواكان در مكزيك که تا 439م ادامه یافت. 4 مي 490م: تولد كانجوي چيتام يكم، شاه پالنكه در مكزيك؛ او در 529م به شاهي رسيد و در 565م درگذشت. 14 ارديبهشت 761خ: كشته شدن سلطان حسين جلاير، حاكم عراق، در 16 سالگي در تبريز، به دست برادرش، پس از 8 سال حكومت 4 مي 1799م: كشته شدن تيپو سلطان، حاكم ميسور هند، در جنگ با انگليسيها؛ مبارزات او موجب شد كه سلطه انگلستان بر هند، دو دهه به تأخير بيفتد. 5 مي 311م: درگذشت گالريوس، امپراتور بخش شرقي روم، در 61 سالگي در سرديكا، پس از 6 سال سلطنت؛ گالريوس از 293 تا 305م، عنوان سزار (وليعهد) بخش شرقي روم را داشت. ماكسيمينوس و ليكينيوس تا 313م در بخش شرقي فرمان راندند. ماكسيمينوس در 313م از ليكينيوس شكست خورد. ليكينيوس تا 324م در بخش شرقي فرمان راند. 5 مي 558م: درگذشت جینگ (شیائو فانگژی)، آخرین شاه لیانگ جنوبی در چین، در 15 سالگی؛ او از 555 تا 557م شاه بود. 15 ارديبهشت 409خ: درگذشت سلطان محمود غزنوي، شاه ايران، در 60 سالگي، پس از 33 سال پادشاهي 15 ارديبهشت 484خ: درگذشت حسن بن حافظ اندلسي (غسّاني)، اديب و پزشك مسلمان؛ «تمجيد المهمل» در شرح زندگي دانشمندان، از آثار اوست. 5 مي 1818م: تولد كارل ماركس، جامعه شناس آلماني، در تريير؛ او در 1883 درگذشت. 5 مي 1821م: درگذشت ناپلئون بناپارت در 52 سالگي؛ او در 1799 به مقام كنسولي برگزيده شد. در 18 مي 1804 خود را امپراتور ناميد و 10 سال فرمان راند. در 1814 تبعيد شد ولي در 1815 سه ماه ديگر فرمان راند و دوباره تبعيد شد. 15 ارديبهشت 1280خ: امضاي قرارداد دارسي توسط مظفرالدين شاه قاجار؛ امتياز اكتشاف و استخراج نفت در ايران به ويليام دارسي انگليسي واگذار شد. 6 مي 1085م: تصرف شهر طليطله (تولدو اسپانيا) به دست آلفونسو ششم (شاه لئون)، با كمك المعتمد (حاكم سويل)؛ بدين ترتيب حكومت 50 ساله بني ذوالنون در تولدو پايان يافت. آخرين حاكم از اين خاندان، القادر يحيا بود كه 10 سال حكومت كرد و به والنسيا رفت و 7 سال هم در آنجا فرمان راند. 16 ارديبهشت 638خ: آغاز ساخت رصدخانه مراغه به فرمان هولاكو خان مغول و كوشش خواجه نصيرالدين توسي 6 مي 1856م: تولد زيگموند فرويد، روانكاو اتريشي، در فرايبورگ موراويا در چكوسلواكي؛ او در 4 سالگي به همراه خانواده اش به وين رفت. فرويد در سپتامبر 1939 درگذشت. 6 مي 1861م: تولد رابيند رانات تاگور، فيلسوف و شاعر هندي، در كلكتّه؛ او در اوت 1941 درگذشت. 16 ارديبهشت 1349خ: درگذشت بديع الزمان فروزانفر، اديب ايراني، در 66 سالگي در تهران؛ «سخن و سخنوران» در 4 جلد، تصحيح كليات شمس و شرح مثنوي مولوي، از آثار استاد فروزانفر است. 7 مي 521 پ.م: شكست فرورتيش مادي از داريوش هخامنشي، در كندر (نزديك قزوين)؛ 8 هزار نفر از ماديها دربند شدند. 7 مي 247 پ.م: درگذشت ژوانگ شيانگ، امير ايالت چئين در چین، در 35 سالگي، پس از سه سال حكومت؛ ژنگ جانشين پدرش شد و تا 210 پ.م فرمان راند. او در سال 221 پ.م بر سراسر چين دست يافت و خود را «شي هوانگ تي» يعني نخستين امپراتور ناميد. 17 ارديبهشت 254خ: درگذشت مسلم بن حجّاج قشيري نيشابوري، محدث ايراني، در 54 سالگي؛ «صحيح مسلم» از آثار اوست. اين كتاب يكي از كتابهاي ششگانه حديث در ميان مسلمانان اهل سنّت است. 7 مي 1470م: تولد فرديناند ماژلان، دريانورد پرتغالي، در شهر سابرون؛ او در 1521م در فيليپين كشته شد. 17 ارديبهشت 1018خ: امضاي پيمان قصرشيرين ميان ايران و عثماني؛ بغداد و بصره به عثماني و ارمنستان و گرجستان به ايران واگذار شد. 7 مي 1682م: درگذشت فئودور سوم، تزار روسیه، در 21 سالگي، پس از 6 سال سلطنت؛ پتر كبير در 10 سالگی جانشین برادرش شد و تا 1725 فرمان راند. 17 ارديبهشت 1370خ: درگذشت محمدرضا رحماني (مهرداد اوستا)، شاعر ايراني، در 62 سالگي؛ «امام، حماسه اي ديگر» و تصحيح ديوان سلمان ساوجي، از آثار اوست. 18 ارديبهشت 64خ: كشته شدن مروان بن حكم، خليفه اموي، در 62 سالگي، به دست همسرش، پس از 9 ماه خلافت؛ عبدالملك جانشين پدرش شد و تا 84خ فرمان راند. 8 مي 1737م: تولد ادوارد گيبون، مورخ انگليسي؛ او در 1794 درگذشت. 18 ارديبهشت 1330خ: درگذشت غلامرضا رشيد ياسمي، اديب ايراني 9 مي 1457 پ.م: شكست سوريه و متحدانش در جبل مجدو در لبنان، از توتمس سوم (شاه مصر)؛ كنعان به تصرف مصر درآمد. 9 مي 1207م: آغاز حكومت ابومحمد عبدالواحد حفصي در شهر تونس كه تا 1221م ادامه داشت. خاندان بنو حفص در 1228م استقلال خود را از دولت موحدون مراكش اعلام كردند. 9 مي 1653م: پايان كار ساخت تاج محل در هند، پس از 22 سال 19 ارديبهشت 1378خ: درگذشت ذبيح الله صفا، اديب ايراني؛ «تاريخ ادبيات ايران»، «تاريخ علوم عقلي در تمدن اسلامي» و «حماسه سرايي در ايران» از آثار اوست. 10 مي 856م: درگذشت محمد يكم، حاكم اغلبي تونس، پس از 15 سال حكومت؛ احمد جانشين پدرش شد و تا 864م فرمان راند. 10 مي 884م: درگذشت احمد بن طولون، حاكم مصر، در 49 سالگي، پس از 16 سال حكومت؛ خمارويه جانشين پدرش شد و تا 896م فرمان راند. 10 مي 1016م: درگذشت باديس بن منصور زيري، حاكم تونس، پس از 20 سال حكومت؛ معز جانشين پدرش شد و تا 1061م فرمان راند. 20 ارديبهشت 427خ: تولد حكيم عمر خيام نيشابوري، رياضيدان ايراني؛ او در كتاب «الجبر و المقابله» راه حل معادلات درجه سه را ارائه كرده است. خيام در سال 457خ تقويم جلالي را تدوين كرد. 10 مي 1774م: درگذشت لويي پانزدهم، شاه فرانسه، در 65 سالگي، پس از 59 سال پادشاهي؛ لويي شانزدهم جانشين نياي خود شد و تا 1792 فرمان راند. 20 ارديبهشت 1168خ: ورود لطفعلي خان زند به شيراز و آغاز پادشاهي او در ايران؛ او قاتلان پدرش، جعفر خان، را دستگير كرد و كشت. لطفعلي خان، آخرين شاه از خاندان زند بود و تا 1173خ فرمان راند. 11 مي 330م: شهر قسطنطنيه (كنستانتينوپوليس) به پايتختي روم شرقي برگزيده شد. 11 مي 483م: تولد يوستينيانوس يكم، امپراتور بيزانس، در سرديكا (سوفيه بلغارستان)؛ او در 527م امپراتور شد و در 565م درگذشت. 11 مي 868م: پايان كار چاپ مُهري كهنترين كتاب چاپ شده در چين؛ اين كتاب در 1907 و در غارهاي هزار بودا (واقع در تون هوانگ) كشف شد. چاپ اين كتاب توسط فردي به نام وانگ چي يه انجام شده است. اين نسخه به «الماس سوترا» معروف است. 21 ارديبهشت 536خ: درگذشت سلطان سنجر سلجوقي، شاه ايران، در 73 سالگي در مرو، پس از 39 سال پادشاهي؛ با مرگ او، شاخه شرقي دولت سلجوقي در ايران از ميان رفت. دولت سلجوقي در 497خ به دو شاخه غربي و شرقي تقسيم شد. شاخه غربي تا 573خ در همدان پابرجا بود. 21 ارديبهشت 715خ: كشته شدن غياث الدين محمد بن فضل الله همداني، وزير ابوسعيد بهادر، ايلخان مغولي ايران 12 مي 451م: آغاز حمله آتيلا، رهبر هونها، با سپاه 75 هزار نفري خود، به اروپاي مركزي (بلژيك) 22 ارديبهشت 190خ: شكست سپاه 40 هزار نفري امين (خليفه عباسي) به فرماندهي علي بن عيسا بن ماهان، از سپاه 20 هزار نفري مأمون (برادر امين) به فرماندهي طاهر بن حسين، در نزديكي ري؛ علي بن عيسا در اين جنگ كشته شد. او از 175 تا 186خ، از سوي هارون الرشيد، والي خراسان بود. 22 ارديبهشت 207خ: درگذشت عبدالملك اصمعي، اديب مسلمان، در بغداد؛ او زاده بصره بود و هارون خليفه، او را شيطان شعر مي خواند. 22 ارديبهشت 212خ: درگذشت ابومحمد عبدالملك بن هشام بصري، اديب و مورخ مسلمان، در مصر؛ «السيره النبويه» مشهورترين اثر ابن هشام است. 12 مي 878م: شكست گوتروم، رهبر دانماركيها، از آلفرد، شاه انگلستان، در نبرد اتاندون؛ گوتروم پس از اين جنگ، مسيحي شد. 22 ارديبهشت 306خ: درگذشت احمد بن موسا مبرقع، نوه امام محمد تقي عليه السلام، محدث و فقيه عرب، در شهر قم 22 ارديبهشت 510خ: سوزانده شدن عين القضات همداني (محمد بن عبدالله)، صوفي و عارف شافعي مذهب ايراني، در 32 سالگي در همدان؛ او به جرم ادعاي خدايي كردن، كشته شد. «تمهيدات» و «يزدان شناخت» از آثار عين القضات است. 22 ارديبهشت 1179خ: تولد شيخ مرتضي انصاري، فقيه ايراني، در دزفول؛ او در 1243خ درگذشت. 13 مي 189م: درگذشت لینگ، امپراتور چین، در 33 سالگي، پس از 21 سال سلطنت؛ شائو در 15 مي جانشین پدرش شد و 4 ماه فرمان راند. 13 مي 432م: کشته شدن هلیان دینگ، آخرین شاه شیا در چین، به فرمان شاه وی شمالی؛ او از 428 تا 431م شاه بود. 13 مي 973م: ورود معز، چهارمين خليفه فاطمي، به اسكندريه؛ بدين ترتيب، مركز حكومت فاطميان از تونس به مصر منتقل شد. فاطميان از 909 تا 1171م در مصر و شام فرمان راندند. 23 ارديبهشت 557خ: درگذشت رشيدالدين وطواط (محمد بن عبدالجليل بلخي)، شاعر ايراني، در 91 سالگي؛ او مدتي كاتب دربار و وزير ديوان رسائل آتسز خوارزمشاه بود. 14 مي 756م: پيروزي عبدالرحمان اموي بر يوسف بن عبدالرحمان فهري (والي اندلس)، در مساره و تأسيس دولت امويان اندلس، توسط عبدالرحمان بن معاويه بن هشام؛ يوسف فهري 9 سال قبل به حكومت رسيده بود. عبدالرحمان تا 788م فرمان راند. دولت اموي اندلس تا 1031م پابرجا بود. 24 ارديبهشت 336خ: درگذشت ابوالحسن علي بن حسين مسعودي، مورخ و جغرافيدان و جهانگرد شيعه مذهب، در 63 سالگي در فسطاط مصر؛ مرگ او را در 13 فروردين هم گفته اند. «اخبار الزمان» در 30 جلد از آثار اوست كه تنها جلد يكم آن در كتابخانه وين اتريش موجود است. «مروج الذهب و معادن الجوهر» و «التنبيه و الاشراف» از ديگر آثار مسعودي است. آثار او را 36 عنوان ذكر كرده اند. 24 ارديبهشت 615خ: آغاز حكومت ركن الدين مبارك خواجه پسر براق حاجب در كرمان كه تا 631خ ادامه يافت. او از قراختائيان بود كه در سده سيزدهم ميلادي در شمال چين فرمان مي راندند. 24 ارديبهشت 637خ: درگذشت ابوطالب محمد بن علي (ابن علقمي)، وزير شيعه مذهب دربار خلافت عباسي، در 63 سالگي 14 مي 1610م: درگذشت هانري چهارم، شاه فرانسه، در 57 سالگي، پس از 21 سال پادشاهي؛ لويي سيزدهم در 9 سالگی جانشين پدرش شد و تا 1643 فرمان راند. ماری دو مدیسی نیابت سلطنت پسرش را تا 1617 عهده¬دار بود. 14 مي 1643م: درگذشت لويي سيزدهم، شاه فرانسه، در 41 سالگي، پس از 33 سال پادشاهي؛ لويي چهاردهم در 5 سالگی جانشين پدرش شد و تا 1715 فرمان راند. ملكه آن دوتريش، نيابت سلطنت پسرش را عهده دار بود. 24 ارديبهشت 1120خ: ترور نافرجام نادرشاه افشار، شاه ايران، در جنگل مازندران (نزديك شهر ساري)؛ اين حادثه موجب بدبيني شاه به پسرش، رضاقلي ميرزا شد و او را كور كرد. 24 ارديبهشت 1352خ: درگذشت مهدي الاهي قمشه اي، دانشمند قرآن شناس ايراني، در 72 سالگي؛ او نخستين ترجمه نوين از قرآن را منتشر كرد. 24 ارديبهشت 1363خ: درگذشت حبيب يغمايي، شاعر و روزنامه نگار و اديب ايراني، در 83 سالگي؛ او از 1327 تا 1358 مجله يغما را منتشر مي كرد. تصحيح آثار سعدي و تصحيح و ترجمه تاريخ طبري از آثار يغمايي است. 15 مي 392م: كشته شدن والنتينيانوس دوم، امپراتور روم غربي، در 21 سالگي در وين اتريش، پس از 9 سال سلطنت 25 ارديبهشت 381خ: تولد ابوبكر احمد خطيب بغدادي، محدث و مورخ عراقي؛ او در 450خ درگذشت. 15 مي 1174م: درگذشت نورالدين محمود بن زنگي، حاكم حلب، در 56 سالگي، پس از 28 سال حكومت؛ ملك صالح اسماعيل كه تنها 11 سال داشت، جانشين پدرش شد و تا 1181م فرمان راند. 25 ارديبهشت 785خ: درگذشت ابن خلدون (ابوزيد عبدالرحمان بن محمد)، فقيه و قاضي مالكي مذهب و مورخ تونسي، در 74 سالگي در قاهره؛ او در 50 سالگي ساكن مصر شد. ابن خلدون را مي توان نخستين جامعه شناس جهان شمرد. «مقدمه ابن خلدون» در جامعه شناسي و «العبر» در 7 جلد در تاريخ عمومي و «تاريخ غرناطه» از آثار ابن خلدون است. مرگ او را در 7 فروردين هم گفته اند. 15 مي 1410م: درگذشت فروواسار، مورخ فرانسوي، در 93 سالگي؛ «تاريخ جنگهاي صد ساله» از آثار اوست. 15 مي 1532م: جدا شدن كليساي انگلستان از كليساي رم؛ روابط كامل انگلستان و واتيكان در ژانويه 1982 برقرار شد. 25 ارديبهشت 1388خ: درگذشت محمد امين رياحي، اديب ايراني، در 86 سالگي؛ تصحيح «مرصاد العباد» و نوشتن «كسائي مروزي»، «زبان و ادبيات فارسي در قلمرو عثماني»، «تاريخ خوي» و «سرچشمه هاي فردوسي شناسي» از كارهاي اوست. 16 مي 330 پ.م: كاليستنس، تاريخنگار اسكندر، جنگ شهر ري را در اين روز نوشته است. نخستين جنگ خياباني در ري روي داد كه سه روز ادامه داشت و سرانجام، اين شهر به تصرف مقدونيها درآمد. 16 مي 218م: الاگابالوس به عنوان امپراتور روم برگزيده شد. 16 مي 762م: درگذشت سوزونگ، امپراتور چین، در 51 سالگی، پس از 6 سال سلطنت؛ دایزونگ جانشین پدرش شد و تا 779م فرمان راند. 26 ارديبهشت 436خ: درگذشت ابوالعلاء معرّي (احمد تنوخی)، شاعر عرب، در 84 سالگي؛ او در كودكي به بيماري آبله دچار شد و بينايي خود را از دست داد. معري از 11 سالگي سرودن شعر را آغاز كرد. 16 مي 1540م: بركنار شدن همايون، شاه گوركاني هند، پس از 10 سال پادشاهي؛ افغانهاي سوري تا 1555م بر دهلي مسلط بودند. همايون به دربار ايران گريخت و در 1555 توانست تاج و تخت خود را پس بگيرد. 16 مي 1571م: تولد يوهان كپلر، ستاره شناس آلماني، در شهر اوپل؛ او در 1631 درگذشت. 26 ارديبهشت 1379خ: درگذشت محمود نجم آبادي، پزشك ايراني، در 97 سالگي؛ او آثار محمد بن زكرياي رازي را تصحيح و منتشر كرد. «تاريخ طب در ايران» از آثار نجم آبادي است. 17 مي 290م: درگذشت سیما یان (وو)، شاه جین غربی در چین، در 56 سالگي، پس از 24 سال سلطنت؛ هويی جانشین او شد و تا 306م فرمان راند. 17 مي 352م: سقوط دولت ران وی در چین (به پایتختی یچنگ)، پس از دو سال حکومت؛ ران مین (تنها شاه ران وی) دو هفته بعد در 1 ژوئن کشته شد. یچنگ به تصرف دولت یان پیشین درآمد. 17 مي 1268م: تصرف انطاكيه در شام به دست بيبرس (سلطان مصر) و كشتار 40 هزار تن از مسيحيان شهر؛ انطاكيه 170 سال در تصرف مسيحيان بود. 27 ارديبهشت 1318خ: تولد پرويز رجبي، تاريخ پژوه ايراني؛ او در 1391 درگذشت. 27 ارديبهشت 1388خ: درگذشت آيت الله محمدتقي بهجت فومني، فقيه ايراني و مرجع تقليد شيعيان، در 93 سالگي در قم 18 مي 946م: درگذشت قائم (ابوالقاسم محمد بن مهدي)، دومين حاكم فاطمي، در شهر مهديه (95 كيلومتري جنوب قيروان) در تونس، پس از 12 سال حكومت 18 مي 1872م: تولد برتراند راسل، فيلسوف و نويسنده و رياضيدان انگليسي، در ترلك مانمتشر در ولز؛ او در فوريه 1970 درگذشت. 19 مي 521 پ.م: شكست شورشيان ارمنستان از وهوميسه (سردار داريوش هخامنشي)، در زوزه هيهه؛ هزار تن از شورشيان كشته يا دربند شدند. 10 روز بعد، دادرشش هم در تيگره، ارامنه را شكست داد. 19 مي 667م: آغاز حكومت مسلمه بن مخلد انصاري در مصر؛ او تا زمان مرگ در 682م والي مصر بود. 29 ارديبهشت 539خ: تولد ابن اثير جزري (عزالدين علي بن محمد شيباني)، فقيه حنبلي مذهب و مورخ عراقي، در جزيره ابن عمر (موصل)؛ او در 611خ درگذشت. 29 ارديبهشت 885خ: درگذشت سلطان حسين بايقرا، شاه گوركاني شرق ايران 29 ارديبهشت 1374خ: درگذشت علامه محمدتقي شوشتري، فقيه ايراني، در 93 سالگي؛ «قاموس الرجال في تحقيق روات الشيعه و محدثيهم» در 14 جلد و «بهج الصواغه في شرح نهج البلاغه» در 14 جلد، از آثار اوست. 20 مي 325م: پايان شوراي عمومي كليسا در شهر نيقيه، با حضور 318 اسقف؛ در اين شورا اصول دين مسيحي تدوين شد و به تصويب رسيد كه عيسا را پسر خدا بنامند. سه اسقف با اين بيانيه مخالف بودند كه تبعيد شدند. 20 مي 526م: وقوع زلزله 8 ریشتر در انطاكيه موجب مرگ 250 هزار تن شد. 20 مي 903م: آغاز حكومت محمد اغلبي در سيسيل 30 ارديبهشت 322خ: آغاز سفر ابن حوقل (ابوالقاسم محمد بغدادي موصلي)، جهانگرد مسلمان، از شهر بغداد 30 ارديبهشت 385خ: تولد خواجه عبدالله انصاري، صوفي و اديب ايراني، در هرات، او در 468خ درگذشت. 20 مي 1459م: آغاز حكومت محمودشاه يكم در گجرات هند كه تا 1511م ادامه داشت. 20 مي 1481م: درگذشت محمد دوم (فاتح)، سلطان عثماني، در 49 سالگي، پس از 30 سال سلطنت؛ بايزيد دوم جانشين او شد و تا 1512 فرمان راند. 20 مي 1498م: رسيدن واسكو دوگاما، دريانورد پرتغالي، به بندر كاليكوت هند؛ او 15250 كيلومتر راه دريايي را در 10 ماه طي كرده بود تا از پرتغال و با دور زدن آفريقا، به هند برسد. 20 مي 1506م: درگذشت كريستف كلمب، دريانورد ايتاليايي، در 55 سالگي در والادوليد اسپانيا؛ او در 1492 به قاره آمريكا رسيد و سه سفر ديگر هم به اين قاره رفت. 21 مي 427 پ.م: تولد افلاطون، فيلسوف يوناني؛ نام او آريستوكلس بود ولي چون در مسابقات ورزشي شركت مي كرد، به پلاتون (چهارشانه) مشهور شد. افلاطون در 348 پ.م درگذشت. 21 مي 216 پ.م: شكست روميان از هانيبال كارتاژي، در شمال ايتاليا؛ در اين جنگ 45 هزار رومي كشته شدند. 21 مي 878م: تصرف شهر سيراكوز در جزيره سيسيل، پس از 9 ماه محاصره، به دست سپاه اغلبيان تونس (به فرماندهي جعفر بن محمد بن خفاجه) 21 مي 987م: درگذشت لويي پنجم، شاه فرانسه، در 21 سالگي، پس از 14 ماه پادشاهي؛ بدين ترتيب، دودمان كارولنژيان در فرانسه، پس از 236 سال شاهي، برچيده شد. دودمان كاپسين روي كار آمد  كه تا 1589م پابرجا بود. هوگ كاپه تا 996م فرمان راند.   Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}